Building
1956 -1991

1956-ի նոյեմբերի 29-ին հաղորդավար Նարա Շլեպչյանի գեղեցիկ ձայնով իրականացավ մեր բոլորի երազանքը. տրվեց Հանրային հեռուստատեսության մեկնարկը, իրադարձություն, որին սպասում էին բոլորը: 

Հանրայինի առաջին աշխատողները հեռուստատեսությունը պատկերացնում էին որպես արվեստի և մշակույթի արժեքների հետ շփման միջոց: Դա էր պատճառը, որ  սկզբնական եթերը հարուստ էր գեղարվեստական հաղորդումներով և հեռուստատեսային ներկայացումներով: Պատրաստվում էին նաև մանկական հաղորդումներ: Առաջինը ռեժիսոր Օլգա Մելիք-Վրթանեսյանի «Գյուլնազ տատի հեքիաթները» հաղորդումն  էր, որի անդրանիկ եթերը հեռարձակվեց 1957 թ.  փետրվարի 17-ին:

Նույն թվականի օգոստոսի 6-ին հեռուստատեսության եթերը համալրեց «Շաբաթվա նորություններ» լրատվական թողարկումը, որը պարբերական չէր: Միայն 1958-ի փետրվարից հայկական հեռուստատեսության լրատվական թողարկումը` «Նորություններ» անվամբ, դարձավ պարբերական: Այդ ժամանակ էլ ստեղծվեց հեռուստատեսության լուրերի խմբագրությունը: Առաջին քաղաքական մեկնաբաններից  էին Ջոն Կիրակոսյանը, Հակոբ Հակոբյանը: 

Հետաքրքիր էին Ամանորի առաջին ծրագրի նախապատրաստությունները: Տաղավարը, որն ընդամենը 60 քմ էր, չէր բավականացնում տոնական ներկայացման համար: Սրահում դաշնամուրի, հեռուստախցիկների, մոնիտորի, լուսավորող սարքերի կողքին դեռ պետք է դրվեր տոնածառը: Հնարամիտ աշխատակիցների շնորհիվ բնական տոնածառը փոխարինվեց պաննո-տոնածառով, իսկ օպերատոր Վահագն Ղարիբյանը, իր օգնականների հետ թիթեղյա փայլուն բանկաների մեջ տարբեր հզորության և գույնի լամպեր դնելով, ստացավ առաջին ինքնաշեն լուսարձակները:
Հիմնադրումից 10 տարի անց, հայկական հեռուստատեսությունը հասցրել էր համամիութենական շրջանակում զբաղեցնել առաջնային դիրքեր` ունենալով մոտ 500 էկրանավորում, որոնցից էին «Սայաթ-Նովա»-ն, «Շրթներկ համար 4»-ը:
1970-ականներին Հանրայինի ցուցադրման տիրույթը դուրս եկավ Երևանի սահմաններից: Առաջին հաղորդումները մայրաքաղաքից դուրս հեռարձակվեցին Ղափանում, Քաջարանում, Սիսիանում, ավելի ուշ` նաև Ամասիայում: Այս և այլ տարածքներում բնակչությունը հնարավորություն ունեցավ դիտելու ինչպես Հայաստանի, այնպես էլ Մոսկվայի ծրագրերը:

«Միացրեք հեռուստացույցի 11-րդ ալիքը»: 1973թ. «Եթերում է Երևանը» շաբաթաթերթի 40-րդ համարն այս վերնագրով է տեղեկացնում Հայաստանի հեռուստատեսության երկրորդ ծրագրի եթերամուտը: Արդեն 1978-ից այդ երկու ծրագրերի հաղորդումների կեսը եթեր էր հեռարձակվում գունավոր պատկերով: Գունավոր եթերի մասին խոսելիս չենք կարող չանդրադառնալ Հովհաննես Ադամյանին, ով աշխարհում եռագույն հեռուստացույցի գյուտի հեղինակն է, և ում  հայտնագործությունն ամերիկյան «Կոլումբիա» (“Columbia Pictures”) ընկերությունը 1950-ականներին կիրառեց իր գործունեության մեջ:

1977 թ. հայկական հեռուստատեսության  հաղորդումների միջին տևողությունը հասավ օրական 12 ժամի: Այդ տարիներին մեր երկրում կար մոտ 500.000 հեռուստացույց, որոնցից 100.000-ը` գունավոր:

1970-ականների սկզբին Հանրայինի երաժշտական եթերն էլ ավելի հարստացավ. ստեղծվեց  հեռուստատեսության և ռադիոյի սիմֆոնիկ նվագախումբը, որի գեղարվեստական ղեկավարն էր Օհան Դուրյանը: Հայկական ժողովրդական և էստրադային երգի տարածման գործում մեծ դեր ստանձնեց «Երաժշտական փոստարկղ» հաղորդաշարը, որի առաջին եթերը հեռարձակվեց 1977թ. նոյեմբերի 25-ին:

1983-ին հայկական հեռուստատեսությունը ներկայացրեց հերթական անակնկալը` «Երևան» ստուդիայում նկարահանված «Անուշ» ֆիլմ-օպերան: 1980-ականների կեսերին վերականգնվեց ուղիղ եթերը: Ծնունդ առավ «Առաջարկում է հեռուստադիտողը» հաղորդաշարը, որ ներկայացնում էր մարդկանց կարծիքները տարբեր հեռուստահաղորդումների վերաբերյալ: Այս շրջանում որակական նոր փոփոխություններ կրեց «Լրաբեր» տեղեկատվական ծրագիրը, մեծացավ հասարակության վստահությունը հեռուստատեսային խոսքի հանդեպ:

1988 թվականը մեր ժողովրդի համար ալեկոծությունների, ազգային ինքնորոշման և վերաարժևորման տարի էր: Առաջ էր եկել Ղարաբաղյան հիմնախնդիրը: Փոքր էկրանը դարձավ ավելի հրապարակային, հատկապես մոսկովյան հեռուստատեսությամբ տրված Հենրիկ Բորովիկի` արցախյան իրադարձությունները ներկայացնող «Դիրքորոշում» հաղորդումից հետո: Սակայն իրադարձությունների լուսաբանման գագաթնակետը հունիսի 15-ին Հայաստանի Գերագույն խորհրդի նստաշրջանի աշխատանքների ուղիղ հեռարձակումն էր: Այս նույն ժամանակահատվածում ուղիղ հեռարձակումներ եղան նաև Լեռնային Ղարաբաղից:

1988-ի տարեվերջյան եթերը ողողված էր նաև սև գույներով: Դեկտեմբերյան երկրաշարժի առաջին իսկ օրերից հեռուստատեսության գլխավոր խմբագրության լրագրողներն աղետի գոտում էին: Այստեղից պատրաստված ռեպորտաժներով էին սկսվում և ավարտվում «Լրաբեր»-ի հատուկ թողարկումները: Երկրաշարժից հետո հազարավոր մարդիկ փնտրում էին իրենց հարազատներին, ընկերներին: «Երևանը և երևանցիները» խմբագրությունը հանրապետության Ներքին գործերի նախարարության հետ համատեղ ստեղծում է «Որոնում» ծառայությունը և նույնանուն ծրագիրը, որը շատերին «գտավ» և օգնեց:

Կարդալ ավելին
1991-2005

1990-ականների սկզբում հեռուստատեսությունը համեմատաբար ազատվեց գրաքննությունից: Հասարակական-քաղաքական հաղորդումներին զուգահեռ ավելացան և նոր ձևով ներկայացան ժամանցային հաղորդումները: Մեծ մասսայականություն էր վայելում «Խճանկար» ծրագիրը, որը 1990 թ. վերջին օրը ներկայացրեց «Ճամփորդություն դեպի 1991 թվականը» 24 ժամանոց հեռուստամարաթոնը: Մեկ ամիս անց ծնվեց նոր հաղորդաշար` «3-րդ ալիք»-ը, որի հիմնական ստեղծագործական խումբը հավաքվեց առաջին օրվանից. Արտակ Արզումանյան, Էլմիրա Արսենյան, Արտավազդ Եղոյան, Վաչագան Ներսիսյան, Կարեն Քոչարյան:

1991 թ. անկախությունը նոր շրջանի սկիզբ էր հայության համար: Առաջին անգամ Հայաստանում լրատվության համակարգը հնարավորություն ստացավ զարգանալ ազատ և նպաստավոր պայմաններում: Անկախության հռչակումից օրեր անց ծնվեց «Հայլուր» լրատվական ծրագիրը, որի դեմքը դարձավ Տիգրան Նաղդալյանը: Ծրագրի ամեն թողարկում ավարտվում էր երաժշտական հոլովակներով, ավելի հաճախ` Ռուբեն Հախվերդյանի երգերով:

Բայց անկախությունը հեշտ չտրվեց մեզ: Հայաստանը հոսանքազրկված էր: Օրական 2-3 ժամ տրվող հոսանքի պատճառով հեռուստահաղորդումները  կրճատվեցին 2/3-ով, երկրում տնտեսական ճգնաժամ էր, սկսվել էին պատերազմական գործողությունները Արցախում: Այդ պատերազմը հայ լրագրողների ուշադրության կենտրոնում էր: Լուսանկարչական ապարատները, տեսախցիկները, ձայնագրիչները, թուղթ ու գրիչը ձեռքներին` լրագրողները մարտի դաշտում էին` ամենաթեժ կետերում: 1992-ի մայիսին այս լրագրողների խումբը ստեղծեց «Արցախյան օբյեկտիվ» հաղորդաշարը: Արցախյան պատերազմը լուսաբանող մեկ այլ` «Գոյամարտ» հաղորդաշարը ստեղծվեց 1994-ին: Արցախյան տարեգրության ստեղծման յուրօրինակ փաստ էր բուլղարահայ ռեժիսոր և կինովավերագրող Ցվետլանա Պասկալևայի ստեղծած  կինոսերիալն արցախյան պայքարի մասին:

1996 թ. նոյեմբերին մեծ հանդիսավորությամբ նշվեց հայկական հեռուստատեսության 40-ամյակը: Ազգային հեռուստատեսությունը մեծ դժվարությամբ շարունակում էր պահպանել այն, ինչ ստեղծել էր նախորդ տարիներին: Արդեն 1997թ.` «Հայլուր»-ի փակումից շուրջ 6 տարի անց, եթեր է վերադառնում Տիգրան Նաղդալյանը` «Օրակարգ» հեղինակային հաղորդմամբ: Այդ տարիներին էլ ստեղծվում է փոքրիկ հեռուստաստուդիա` «Արտ-13»-ը, որն անգամ խրախուսվում է այդ ժամանակվա Պաշտպանության նախարար Վազգեն Սարգսյանի կողմից: Ստեղծվում է «Զինուժ» հաղորդումը:

1999 թ.-ից Հայաստանի հեռուստատեսությունը սկսեց հեռարձակվել արբանյակային կապով, որն իրականացավ ՀՀ Կապի նախարարության և  իտալական «Տելեսպազիո» (''Telespazio'') ընկերության միջև կնքված պայմանագրով: Իսկ ահա 2000 թ. գործողության մեջ մտած նոր օրենքի համաձայն Ազգային հեռուստատեսությունը վերանվանվեց  Հանրային հեռուստաընկերության` «Հ1» լոգոտիպով: Այդ նույն թվականին գործողության մեջ մտած «Հեռուստատեսության և ռադիոյի մասին» ՀՀ օրենքի համաձայն` Հանրային հեռուստաընկերությունը պարտավորվեց մինչև 2005 թ. հունվարի 1-ը բոլոր հաղորդումները և ֆիլմերը եթեր հեռարձակել հայերենով: Սկզբում թարգմանվեցին մուլտֆիլմերը, այնուհետև` սերիալները:

Կարդալ ավելին
2005-2008

2005 թ. ստեղծվեց հանրապետությունում առաջին վիրտուալ ստուդիան: Այն առաջին հերթին նպատակ ուներ կրճատելու հեռուստատեսային դեկորացիաների ծախսերը: Այստեղ նկարահանվեցին «Հեքիաթն է կանչում», «Թեժ տասնյակ» հաղորդումները:

2005 թվականը Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերության համար զարգացման նոր ճանապարհներ բացեց: Հուլիսի 7-8-ը Դուբրովնիկում տեղի ունեցած Եվրոպական հեռարձակողների միության 56-րդ գլխավոր համագումարում Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերությունն ու ռադիոն դարձան Եվրոպական հեռարձակողների միության լիիրավ անդամ, որի արդյունքում ցուցադրվեց «Եվրատեսիլ» երգի միջազգային մրցույթի 50-ամյակին նվիրված շքեղ տոնակատարությունը: Հաջորդ տարի արդեն մենք էլ հնարավորություն ստացանք ներկայացնելու մեր երկիրն այդ հեղինակավոր երաժշտական մրցույթում: 2007թ. ներգրավվեցին նաև փոքրերը: «Արևիկ» համույթը՝ իր «Երազանք» երգով,  արժանացավ պատվավոր 2-րդ հորիզոնականին:

Կարդալ ավելին
2008-2016

2008 թ. նվազեցին, այնուհետև եթերից դուրս եկան լատինաամերիկյան սերիալները, մի շարք շոու ծրագրեր, որոնց փոխարինելու եկան հայրենական արտադրության ֆիլմերն ու հաղորդումները: Սկսվեց գեղարվեստական և հեռուստաֆիլմերի արտադրության նոր փուլ:

2009 թ. Հեռուստաֆիլմերի «Երևան» ստուդիայում նկարահանվեց «Սպանված աղավնի» գեղարվեստական ֆիլմը՝ Նար-Դոսի համանուն վիպակի մոտիվներով, 2010-ին հեռուստադիտողին ներկայացվեց Րաֆֆու «Խաչագողի հիշատակարանը» վեպի հիման վրա նկարահանված համանուն վերնագրով և հինգ մասից բաղկացած հեռուստատեսային գեղարվեստական ֆիլմը, 2011 թ.՝ «Արտիստը»՝ Շիրվանզադեի համանուն պատմվածքի հիման վրա: Հայկական սերիալների արտադրության առաջնեկներից էին «Որբեր» և «Աննա» սերիալները (2009 թ.), 2013 թ.՝ «Մեր գյուղը», 2014 թ.՝ «Շտապօգնություն» սերիալները: 2015 թ. սկսվեց «Հատուկ բաժին» հեռուստասերիալի ցուցադրությունը:

2010 թվականից առ այսօր եթերում է «Երգ երգոց» երաժշտական նախագիծը, 2013-ին բացվեց «Հայադարան» գրական հաղորդաշարը:

Այս տարիներին hեռուստատեխնիկայի մշտական զարգացումը նախադրյալներ ստեղծեց անցում կատարելու թվային հեռարձակման:

2014 թ. ձեռք բերվեց համաշխարհային համբավ ունեցող Avid ընկերության համակարգը, (որն հաջողությամբ աշխատում էր մի շարք հեռուuտաընկերություններում /ОРТ, РТР, BBC, ABC /)` տեսասերվերներով, համալրող բաղադրիչներով, ինչպես նաև համակարգչային գրաֆիկայի ընձեռած լայն հնարավորություններով:

2015 թ. Հանրային հեռուստաընկերությունը Չինատանի Ժողովրդական Հանրապետության կառավարությունից ստացավ նոր՝ 10 տեսախցիկով զինված HD շարժական հեռուստատեսային կայան և HD արբանյակային հեռարձակման կայան: Չինաստանի կառավարությունը Հանրային հեռուստաընկերությանը անհատույց տրամադրեց նաև թվային լրահավաք մեքենա:

Ներկայումս Հանրային հեռուստաընկերության եթերին կարելի է հետևել ինչպես անհատական համակարգիչներով, այնպես էլ բջջային հեռախոսներով և պլանշետներով։ Ստեղծվել են հավելվածներ (Application) հանրածանոթ IOS և Android համակարգերի համար, որոնք կարելի է ներբեռնել անվճար։

2016-ի սեպտեմբերի 13-ին մեկնարկեց Հանրային հեռուստաընկերության 60-րդ եթերաշրջանը, և նույն օրը անցում կատարվեց բարձր հստակության (HD որակի) հեռարձակման թե՛ մետրային, թե՛ արբանյակային հաճախականությունների համար:

Կարդալ ավելին

Անոնսներ